Chợ Đông Ba là chợ lớn, lâu đời nhất ở Huế hiện nay. Đây là khu chợ mà có thể nói người Huế không ai là không biết, và không ai là chưa một lần đi chợ Đông Ba để mua một thứ gì đó. Và đây cũng là khu chợ được nhiều khách du lịch ghé tham quan, mua sắm mỗi khi đến Huế. Bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về lịch sử chợ Đông Ba từ lúc hình đến thời điểm hiện tại, từ tên gọi của chợ, vị trí của chợ qua các thời kỳ khác nhau trong lịch sử.
Lịch sử hình thành chợ Đông Ba
Năm 1999, thành phố Huế tổ chức kỷ niệm 100 năm “Chợ Đông Ba đem ra ngoài giại” (1899 - 1999). Nhưng theo lịch sử, cái tên chợ Đông Ba đã xuất hiện trước đó khá lâu, lúc chợ còn tọa lạc ở bên ngoài cửa Chánh Đông (tức cửa Đông Ba theo cách gọi dân gian).
Đầu thời Gia Long (1802), ngoài Kinh thành Huế có một cái chợ lớn mang tên Qui Giả thị (le Marché de ceux qui revienment). Tên cái chợ này đánh dấu sự kiện trở lại Phú Xuân của quan quân nhà Nguyễn. Thời Quang Toản loạn lạc, dân chúng ly tán, đến đầu triều Nguyễn thái bình, họ mới trở về. Qui Giả là ngôi chợ của những người trở về. Gần một thế kỷ sau, vào mùa hè năm 1885, Kinh đô thất thủ, chợ Qui Giả bị giặc Pháp đốt sạch. Đến 1887, vua Đồng Khánh cho xây lại chợ gồm có “Đình chợ” và “Quán chợ” lấy tên là chợ Đông Ba.
Suất đội Nguyễn Đình Nên bỏ tiền ra làm một cái đình ngói giữa chợ, hai bên phải trái có hai dãy quán ngói. Nguyễn Đình Nên được phép thu thuế 6 năm, mỗi năm 1300 quan. Đến năm 1899, trong công cuộc chỉnh trang đô thị theo phong cách phương Tây, vua Thành Thái cho đem chợ “Đông Ba đem ra ngoài giại” (chỗ hiện tại), và đình chợ cũ được sửa lại thành trường Pháp Việt Đông Ba
Kiến trúc chợ Đông Ba xưa
Chợ Đông Ba thời Thành Thái gồm 4 dãy quán: trước, sau, phải , trái. Mặt trước một dãy 8 gian, mặt sau một dãy 12 gian, dãy tay phải 13 gian…đều lợp ngói, ở giữa chợ có một tòa lầu vuông, 3 tầng, tầng dưới có 4 vách tường, mỗi phía có 2 cửa, tầng trên 4 mặt đều có cửa và đều có mặt đồng hồ để điểm giờ. Trong chợ xây một giếng đá, có hệ thống máy giúp cho việc múc nước rất tiện lợi. Lúc lấy nước, dùng tày quay máy thì nước tràn lên, phun ra. Đầu thế kỷ XX, đây là một công cụ của phương Tây phục vụ con người lần đầu tiên có mặt tại Huế.
Đầu thế kỷ 20, chợ Đông Ba được tu sửa nhiều lần nhưng vẫn giữ cốt cách cũ.
Năm 1967, chợ Đông Ba bị bom pháo Mỹ trong chiến dịch Huế Xuân 1968 bắn phá tan tành.
Chợ Đông Ba ngày nay
Năm 1987, chợ Đông Ba được đại trùng tu. Tổng thể diện tích mặt bằng thuộc chợ lên trên 47.614m², từ cầu Gia Hội đến cầu Trường Tiền, một mặt là sông Hương, một mặt là phố chính Trần Hưng Đạo. Trong chợ tập trung hàng ngàn hộ kinh doanh cố định và buôn bán rong.
Chợ Đông Ba là một trong 3 chợ lớn nổi tiếng ở ba vùng Bắc - Trung - Nam của đất nước. Sau chợ Đồng Xuân ở Hà Nội và chợ Bến Thành ở thành phố Hồ Chí Minh là chợ Đông Ba
Thông tin du lịch chợ Đông Ba Huế
Chợ Đông Ba ngày nay là điểm đến du lịch của nhiều du khách đến Huế. Cả khách đi theo tour và khách du lịch tự do.
Trong quá khư, chợ Đông Ba Huế nổi tiếng vì sự nói thách của các chủ cửa hàng nên nhiều du khách đến Huế vẫn ngần ngại khi ghé chợ. Tuy nhiên, với sự phát triển của mạng xã hội, chợ Đông Ba hiện nay là điểm đến thân thiện, dễ thương trong lòng du khách. Tình trạng nói thách, chèo kéo…đã không còn nữa. Dần dần đã có rất nhiều khách du lịch ghé chợ tham quan, mua sắm.
Kết luận: Lịch sử chợ Đông Ba Huế vô cùng thú vị với nhiều bạn mê tìm hiểu lịch sử. Với du khách khi đến Huế, đừng quên chợ Đông Ba trong danh sách điểm đến của mình.
Hãy theo dõi thêm các bài viết về lịch sử Huế, triều Nguyễn trong chuyên mục Lịch sử Huế của Cố đô Huế tại đây.
